THÁCH THỨC TO – LỢI ÍCH NHỎ KHI MỸ ĐÁNH THUẾ TẠI VIỆT NAM
- Dù mức thuế giảm nhưng vẫn còn nhiều tác động với thị trường Việt Nam
Sau cuộc đàm phán giữa Việt Nam và Mỹ, Tổng thống Donald Trump đã thông báo áp dụng thuế quan mới đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam. Trong đó, phải điểm qua một vài điểm nổi bật như sau:
+ Đối với hàng hóa có nguồn gốc xuất khẩu trực tiếp từ Việt Nam thực tế, mức thuế sẽ dao dộng ở khoảng 20%.
+ Đối với hàng hóa “trung chuyển” – tức hàng hóa chuyển qua Việt Nam từ nước thứ ba, đặc biệt là những mặt hàng sử dụng nguyên liệu hoặc linh kiện từ Trung Quốc – mức thuế sẽ lên đến 40%.
Những điều trên không những tác động tiêu cực tới dòng vốn FDI đầu tư vào các ngành chủ lực như dệt may, cơ khí, nông sản,…, mà còn mang đến áp lực không nhỏ cho các dự án mà Việt Nam đề ra trong tương lai.
Thế nhưng, Việt Nam vẫn giữ mức thuế là 0% với hàng Mỹ nhập vào nước ta. Điều này đôi khi khiến hàng hóa Mỹ trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm cũng như doanh nghiệp cùng ngành, chẳng hạn như VinGroup.
Điều đáng lưu ý hơn là không phải hàng hóa nào cũng đều chịu mức thuế 20%. Nếu doanh nghiệp đủ minh chứng để chứng minh hàng hóa được xuất xứ 100% nội địa, không dùng linh kiện hay nguyên liệu từ các nước bị Mỹ áp lệnh trừng phạt, mức thuế sẽ được ưu đãi chỉ còn 10%. Thế nhưng, việc chứng minh hàng hóa 100% từ nội địa vẫn gây bất lợi với doanh nghiệp, vì đó vẫn sẽ tốn thêm một khoản chi phí để làm các giấy tờ liên quan. Ta cần phải lập hồ sơ tài liệu một cách tỉ mỉ và hoàn chỉnh cho toàn bộ quy trình sản xuất và chuỗi cung ứng của mình.
- Tác động đến các ngành chủ lực
- Dệt may & giày dép
Tác động:
+ Giá thành sản phẩm đột ngột đội lên -> mất lợi thế cạnh tranh với các nước như Mexico, Bangladesh.
+ Các nhà nhập khẩu lớn như Walmart hay Target sẽ chuyển sang sản phẩm các nước có chi phí thấp hơn.
+ Nếu không tìm thấy được thị trường thay thế, ngành dệt may sẽ phải thu hẹp sản xuất, gây mất công việc cho hàng nghìn công nhân.
- Gỗ & nội thất
Tác động:
+ Bị đe dọa thị phần của Việt Nam tại Mỹ -> được coi là “gia công từ Trung Quốc”, bị áp mức thuế cao hơn, có thể lên tới 46%.
+ Doanh nghiệp nhỏ và vừa đối diện nguy cơ phá sản.
+ Tiếp tục như thế thì lao động ngành chế biến gỗ sẽ giảm dần -> tình trạng thất nghiệp kéo dài.
- Thủy, hải sản
Tác động:
+ Thuế cao làm giá tôm, cá Việt Nam tăng mạnh -> cạnh tranh với các nước lân cận như Ấn Độ, Indonesia.
+ Có nguy cơ bị điều tra chống bán phá giá và gian lận xuất xứ.
+ Các nhà máy chế biến thủy sản và ngư dân gặp khó khăn.
- Đồ điện tử, linh kiện
Tác động:
+ Các công ty như Samsung, Foxconn, Intel có nhà máy đặt tại Việt nam bị gián đoạn khi xuất khẩu sang Mỹ -> giảm sản lượng -> chuyển sang Ấn Độ hoặc Indonesia để tránh thuế cao.
+ Nếu các linh kiện từ Trung Quốc được nhập vào Việt Nam rồi gắn mác “Made in Vietnam” sẽ có nguy cơ bị Mỹ điều tra và áp thuế -> mức thuế đội lên gấp mấy lần.
- Hàng cơ khí ( sắt, thép, nhôm )
Tác động:
+ Giảm mạnh doanh thu với các tập đoàn, doanh nghiệp sản xuất sắt thép.
+ Các ngành liên quan như bao bì, logistics cũng bị ảnh hưởng do giảm sản xuất.
+ Công nhân đối mặt với nguy cơ thất nghiệp.
- Nông sản
Tác động:
+ Mức giá của hạt điều, cà phê, hồ tiêu sẽ khó cạnh tranh với Brazil hay Ấn Độ
+ Nông sản bị hư do không thể xuất khẩu sang Mỹ -> lỗ vốn
+ Các trái cây nhiệt đới bị mất giá lẫn trong nước và ngoài nước, chẳng hạn như dưa hấu, sầu riêng, thanh long,..
- Một số giải pháp cho Việt Nam
Với bối cảnh chiến tranh thương mại chưa có dấu hiệu hồi kết hiện nay, Việt Nam ta cần có ngay những giải pháp tức thì để linh hoạt trong mọi tình huống mà Mỹ đề ra. Ngoài ra, Việt Nam cần có thêm những giải pháp lâu dài có tính chiến lược. Dưới đây là một số khuyến nghị:
Kiểm soát xuất xứ và minh bạch với chuỗi cung ứng
Trong bối cảnh cách mạng công nghệ và thông tin phát triển, việc minh bạch hóa chuỗi cung ứng trở thành yếu tố cốt lõi của sản xuất hiện đại. Đặc biệt, đối với ngành dễ bị nghi ngờ là trung chuyển hàng hóa như dệt may và điện tử, việc đầu tư vào hệ thống truy xuất nguồn gốc là giải pháp tối ưu. Điều này không những khẳng định tính hợp pháp cho sản phẩm, mà còn thể hiện được sự minh bạch trong quy trình sản xuất.
Ngoài ra, để củng cố niềm tin với đối tác quốc tế, cụ thể là Mỹ, Việt Nam nên cân nhắc xây dựng một “Sách trắng về thương mại” nhằm công khai đầy đủ minh chứng về nguồn gốc hàng hóa. Đồng thời, doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với yêu cầu ngày càng cao về nhãn mác “Made in Vietnam” theo đúng tiêu chuẩn chuyển đổi. Đây sẽ là một trong những cách hiệu quả trong việc tăng tỷ lệ nội địa hóa, tìm kiếm nguồn linh kiện và nguyên liệu trong nước hoặc từ các quốc gia khác, nhằm tránh phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc
Đa dạng hóa thị trường – Giảm bớt sự lệ thuộc vào thị trường Mỹ
Mặc dù Mỹ là thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới và còn nhiềm tiềm năng đối với hàng hóa Việt. Thế nhưng, xây dựng thêm mối quan hệ và hợp tác ký kết với với thị trường cao cấp khác cũng không kém phần quan trọng. Các cánh cửa lớn như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc,.. sẽ là tiềm năng đối với Việt nam, giúp nước ta giảm thiểu rủi ro từ bất ổn thương mại Mỹ.
Hỗ trợ doanh nghiệp & chính sách tài chính
Việc hành động một cách đơn độc trong bối cảnh hiện tại sẽ khiến doanh nghiệp dần trở tên mệt mỏi và chùn bước trước mọi khó khăn. Hưởng ứng châm ngôn “Lá lành đùm lá rách”, Chính phủ cần đóng góp một phần để hỗ trợ cùng doanh nghiệp; ngoài ra, doanh nghiệp lớn giúp đỡ, chia sẽ những doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo đó, cần triển khai các gói hỗ trợ thiết thực như đơn giản hóa xuất khẩu, gia hạn thuế, tín dụng ưu đãi để tăng cường sức vượt qua gian đoạn khó khăn của thị trường hiện nay.
Ứng dụng công nghệ - Chuyển đổi số
Bằng cách áp dụng những tiên tiến của khoa học, Việt Nam có thể nâng cấp sản phẩm một cách tối ưu nhất. Thay vì sản xuất thô, ta nên đầu tư vào thiết kế, thương hiệu, R&D nhằm quảng bá thương hiệu doanh nghiệp. Ngoài ra, AI sẽ làm đơn giản hóa và tiết kiệm chi phí cho quy trình sản xuất sản phẩm, chẳng hạn như dây chuyền sản xuất, máy móc,.. Hơn thế nữa, tiến bộ của khoa học sẽ thay thế con người làm những việc nguy hiểm, phức tạp, từ đó, ta có thể tự sản xuất linh kiện, nguyên liệu thay vì nhập từ Trung Quốc. Với châm ngôn “Tự cung tự cấp”, ta sẽ giảm sự lệ thuộc vào thị trường Mỹ và các nước lân cận. Điều này sẽ một phần giảm áp lực đến thị trường kinh tế hiện nay.
